Home

Overeenkomsten of algemene voorwaarden bevatten som een 'annuleringsbeding'. Particuliere onderwijsinstellingen maken daar vaak gebruik van. Een dergelijk beding bepaalt dan dat de student de overeenkomst te allen tijde mag opzeggen, maar de tussentijdse beëindiging niet leidt tot restitutie van het verschuldigde bedrag of tot het vervallen van de betaalplicht daarvan, ongeacht de reden daarvoor.

De Hoge Raad heeft zich kort geleden uitgesproken over de vraag of een onderwijsinstelling zich kon beroepen op het annuleringsbeding. Met andere woorden, is bij tussentijdse beëindiging volledige betaling verschuldigd of niet?

In het te beoordelen geval had een student zich ingeschreven voor een MBO-opleiding bij een particuliere onderwijsinstelling. In de op de studieovereenkomst van toepassing verklaarde algemene voorwaarden was een annuleringsbeding opgenomen.De student moest na 2,5 maand de opleiding beëindigen omdat hij door psychische problemen niet langer in staat was het onderwijs te volgen. Op dat moment had de student het cursusgeld nog niet volledig voldaan.

Omdat partijen niet tot een regeling konden komen, vorderde de onderwijsinstelling het restant van het cursusgeld. De onderwijsinstelling beriep zich daarbij - onder andere - op het annuleringsbeding. De student vorderde daarop terugbetaling van (een deel van) het cursusgeld. De student legde daaraan ten grondslag dat het annuleringsbeding in de algemene voorwaarden nietig was en dat de onderwijsinstelling slechts aanspraak kon maken op een redelijke vergoeding van loon en onkosten.

Daarmee lag de vraag voor of het annuleringsbeding als algemene voorwaarde onredelijk bezwarend, en daarmee vernietigbaar is. Volgens de Hoge Raad is het Gerechtshof terecht tot het oordeel gekomen dat het annuleringsbeding onredelijk bezwarend is.

Het Gerechtshof kwam tot die conclusie door als uitgangspunt te nemen dat het annuleringsbeding onder de reikwijdte van de Richtlijn oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten valt. Voor de vraag of het onredelijk bezwarend is en daarmee een oneerlijk beding betreft, moet vervolgens worden beoordeeld of sprake is van een aanzienlijke verstoring van het evenwicht. Daarvoor is bepalend of het beding wijziging brengt in hetgeen zonder dat beding volgens de toepasselijke nationale regels tussen partijen zou gelden; ofwel of het beding de consument in een juridisch minder gunstige positie plaatst.

Die vraag werd positief beantwoord. Immers, een studieovereenkomst is een overeenkomst van opdracht. De wettelijke regeling inzake de overeenkomst van opdracht bepaalt dat de opdrachtgever de overeenkomst te allen tijde tussentijds moet kunnen opzeggen. In dat geval heeft de opdrachtnemer recht op een redelijk loon voor zijn werkzaamheden, overeenkomstig de wettelijke regeling. Hiervan kan niet worden afgeweken ten nadele van een consument-opdrachtgever.

Daarvan uitgaande, kon de vraag of het beding onredelijk bezwarend is - mede - beantwoord worden aan de hand van de vraag of er sprake was van een redelijk loon bij tussentijdse opzegging. Hoewel het annuleringsbeding bepaalt dat de student te allen tijde mag opzeggen, bepaalt datzelfde beding ook dat de onderwijsinstelling dan recht heeft op het volledige cursusgeld. Dat maakt dat er volgens het Gerechtshof geen sprake is van een reële mogelijkheid tot opzegging, wat in strijd is met (de geest van) de wettelijke regeling. Daarmee is het annuleringsbeding onredelijk bezwarend en vernietigbaar. Gevolg daarvan is dat de onderwijsinstelling recht heeft op een naar redelijkheid vast te stellen deel van het loon en niet op het volledige cursusgeld.

Voor de aannemers onder u, opgelet! Bij aanneming van werk ligt het iets genuanceerder. Ik kom daar in een van mijn volgende bijdragen op terug.

Advocatenkantoor Ester beschikt  over een ruime ervaring op het gebied van adviseren en procederen over contracten en algemene voorwaarden. Neem gerust vrijblijvend contact met ons op met vragen op dit gebied.